Obowiązkiem pracownika jest świadczenie pracy w miejscu i czasie ustalonym przez pracodawcę. Nie powinien on zatem spóźniać się do pracy ani opuszczać stanowiska przed zakończeniem dnia pracy. Jest to istotne z punktu widzenia prawidłowego wykonywania obowiązków praz jednostkę, ale także z punktu widzenia zbiorowości pracowników – może dojść do przejęcia negatywnych zachowań przez innych.
Obowiązek przestrzegania czasu pracy
Kodeks pracy w art. 100 § 2 pkt 1 wśród podstawowych obowiązków pracownika wymienia wprost powinność przestrzegania czasu pracy ustalonego w zakładzie.
Jeżeli z jakichś usprawiedliwionych przyczyn, pracownik nie może świadczyć pracy w ustalonym czasie, powinien on zawiadomić pracodawcę o przyczynie jego spóźnienia lub wcześniejszego opuszczenia miejsca pracy. Szczegółowy sposób postępowania reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy.
Zgodnie z § 1 wskazanego rozporządzenia Przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy.
By usprawiedliwić swoją nieobecność w pracy i tym samym ustrzec się przed bardziej dotkliwymi konsekwencjami pracownik powinien zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania oraz przedstawić odpowiednie dowody.
Kiedy można wypowiedzieć umowę z uwagi na nieprzestrzeganie ustalonego czasu pracy?
Na spóźnialskiego pracownika mogą zostać nałożone kary porządkowe, a nawet może dojść do rozwiązania stosunku pracy.
Wypowiedzenie umowy może zostać uznane za bezzasadne jeżeli pracownik dobrze wywiązuje się ze swoich obowiązków, a spóźnienie jest jednorazowe lub zdarza się sporadycznie. Zazwyczaj wypowiedzenie umowy o pracę ma miejsce w sytuacji notorycznego lub przynajmniej wielokrotnego nieprzestrzegania czasu rozpoczęcia i zakończenia pracy.
Ważne jest, aby pracodawca uzasadniający wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę „dezorganizacją pracy spowodowaną notorycznymi spóźnieniami” posiadał odpowiednie dowody, mogą nimi być np. listy obecności, wydruki z systemu rejestracji wejść i wyjść. Niektórzy praktycy proponują także ukaranie pracownika za spóźnienia na piśmie upomnieniem lub naganą, by następnie mieć możliwość wykorzystania tych dokumentów w ewentualnym sporze sądowym. Wystarczającą jednak powinna być dokumentacja np. w formie notatki służbowej przełożonego.
Spóźnianie się do pracy może być jedną z wielu przyczyn wypowiedzenia, i o ile każda ze wskazanych przyczyn samodzielnie nie byłaby podstawą zwolnienia pracownika, to łącznie czynią one wypowiedzenie zasadnym (wyrok Sądu Najwyższego z 8 stycznia 2007 r., sygn. akt I PK 187/06).
Kiedy grozi zwolnienie dyscyplinarne?
Przyczyną rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika może być m.in. dopuszczenie się ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych. O tym sposobie rozwiązania umowy o pracę przeczytasz TUTAJ.
Skorzystanie z tego trybu może być uzasadnione wielokrotnie powtarzającymi się spóźnieniami, które dodatkowo powodują znaczącą dezorganizację w zakładzie pracy, lub gdy nawet jednorazowe spóźnienie pracownika powoduje poważne konsekwencje dla dobra firmy, np. spóźnienie się na spotkanie z kluczowym klientem i w konsekwencji niepodpisanie ważnej umowy.
Z wyroku Sądu Najwyższego z 28.09.1981 r., I PRN 57/81 wynika, że nawet jednorazowa nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy – w zależności od okoliczności konkretnego przypadku – może stanowić ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych.